„Wtedy spełniło się to, co powiedział prorok Jeremiasz”?

Dotarliśmy do końca. Z elementów składających się na podane przez Mateusza rzekome proroctwo Jeremiasza nie znalazł potwierdzenia ani jeden.

  1. „wzięli trzydzieści srebrników”
  2. „zapłatę za Tego, którego oszacowali synowie Izraela”
  3. „I dali je za Pole Garncarza”
  4. „jak mi Pan rozkazał”

Żaden z elementów, które wymienia Mateusz – podkreślmy – ani wzięty razem z innymi, ani nawet z osobna, jak to robiliśmy, nie jest spełnieniem słów Jeremiasza.

Mimo to wiele komentarzy do Ewangelii Mateusza uporczywie wskazuje na Księgę Jeremiasza jako źródło „spełnienia”. Takie odesłania widnieją w licznych wydaniach Biblii i artykułach, albo bez żadnego wyjaśnienia, albo z wyjaśnieniem, że Mt 27,9-10 może być aluzją do Jr 18,2n; Jr 19,1-11; Jr 32,6-15 (tak w Biblii Tysiąclecia), albo że jest to cytat swobodny lub aluzja do Jr 18,2-3; 19,1-11; 32,6-15 (tak w Biblii Poznańskiej). Albo też całkiem swobodnie, uzasadnia się spełnienie zapowiedzi przez „przywodzenie na pamięć” i luźne skojarzenia: Istotnie, związki omawianej perykopy z tekstami ST są liczne i różnorodne. Tak więc Judasz z w. 3 wspomniany jest w Za 11,14 i Jr 18,11; 19, 3. 7. 13; 32,11-14 («Juda»). Wyżsi kapłani i starsi z w. 3 są przywołani także w Jr 19,1 («starsi ludu i starsi kapłani»). […] Kupienie pola garncarza (w. 7) przypomina alegorię garncarza z Jr 18,1-12. W Jr 19,1 znajduje się polecenie dane prorokowi, aby rozbił gliniany dzban. Jr 32,6-15 opowiada o zamiarze zakupienia ziemi przez proroka. Wzmianka o grzebaniu cudzoziemców (w. 7) nawiązuje do Jr 19,11, gdzie mowa o grzebaniu umarłych w Tofet. […] I dali na pole garncarza z w. 10 przypomina Jr 32,6-15, gdzie mowa o zakupieniu pola przez proroka (tak w Edycji Świętego Pawła).