Wzięli srebrniki i kupili Pole Garncarza

O tym, że Mateusz wskazuje na spełnione proroctwo, którego istotą miało być kupno pola za srebrniki, świadczy nie tylko konstrukcja jego wypowiedzi, ale również okoliczności, w jakich powołuje się na słowa proroka.

Zauważmy najpierw, że proroctwo zawarte w Mt 27,9-10 stanowi zakończenie pewnej spójnej całostki tekstu, mianowicie Mt 27,3-10. Całostki, która z kolei pojawia się jako dygresja od głównej fabuły przekazywanej przez ewangelistę.

1 A gdy nastał ranek, wszyscy arcykapłani i starsi ludu powzięli uchwałę przeciw Jezusowi, żeby Go zgładzić. 2 Związawszy Go zaprowadzili i wydali w ręce namiestnika <Poncjusza> Piłata.

3 Wtedy Judasz, który Go wydał, widząc, że Go skazano, opamiętał się, zwrócił trzydzieści srebrników arcykapłanom i starszym […] 5 Rzuciwszy srebrniki ku przybytkowi, oddalił się […] 6 Arcykapłani zaś wzięli srebrniki […] 7 […] kupili za nie Pole Garncarza […]
9 Wtedy spełniło się to, co powiedział prorok Jeremiasz: Wzięli trzydzieści srebrników […] 10 i dali je za Pole Garncarza, jak mi Pan rozkazał.

11 Jezusa zaś stawiono przed namiestnikiem […] 12  A gdy Go oskarżali arcykapłani i starsi, nic nie odpowiadał.

Ewangelia wg Mateusza 27,1-12

Sposób wtrącenia tej sceny jest dość niezręczny: bezpośrednio przed nią i bezpośrednio po niej arcykapłani i starsi znajdują się razem z Jezusem u Piłata (Mt 27,1-2 oraz 27,12), podczas gdy w samej wstawce rozmawiają z Judaszem w świątyni (Mt 27,6).

Mateusz celowo przerywa na chwilę tok opowiadania, żeby w tym miejscu przekazać rzecz według niego wartą odnotowania. Co prawda, pisze o skrusze Judasza i jego samobójczej śmierci, ale – wbrew śródtytułowi wprowadzonemu przez redaktorów Biblii Tysiąclecia: „Śmierć zdrajcy” – głównym tematem i powodem wprowadzenia tej dygresji jest co innego.

Wtedy Judasz, który Go wydał, widząc, że Go skazano, opamiętał się, zwrócił trzydzieści srebrników arcykapłanom i starszym, i rzekł: «Zgrzeszyłem, wydawszy krew niewinną». Lecz oni odparli: «Co nas to obchodzi? To twoja sprawa». Rzuciwszy srebrniki ku przybytkowi, oddalił się, potem poszedł i powiesił się. Arcykapłani zaś wzięli srebrniki i orzekli: «Nie wolno kłaść ich do skarbca świątyni, bo są zapłatą za krew». Po odbyciu narady kupili za nie Pole Garncarza, na grzebanie cudzoziemców. Dlatego pole to aż po dziś dzień nosi nazwę Pole Krwi.

Wtedy spełniło się to, co powiedział prorok Jeremiasz: Wzięli trzydzieści srebrników (zapłatę za Tego, którego oszacowali synowie Izraela) i dali je za Pole Garncarza, jak mi Pan rozkazał.

Ewangelia wg Mateusza 27,3-10, tłumaczenie BT, zmodyfikowana interpunkcja

Choć w pierwszej połowie opisywanych wydarzeń bierze udział Judasz, to jednak faktycznie w całej tej wstawce bynajmniej nie o niego chodzi. Mateusz opowiada, jak Judasz usiłował zwrócić 30 srebrników kapłanom. Ci nie chcieli ich przyjąć, lecz kiedy rzucił je na ziemię i odszedł, wzięli, choć nie złożyli do świątynnego skarbca. Ewangelista wyraźnie zwraca uwagę odbiorców na pieniądze, powraca do nich w niemal każdym zdaniu. Tylko na moment przedstawia dialog pomiędzy Judaszem a arcykapłanami, by w następnym zdaniu znów pokazać, co działo się dalej z pieniędzmi. Odnotowuje odejście Judasza i jego samobójstwo, po czym znowu wraca do losu srebrników. Druga część fragmentu koncentruje się na polu, jakie kupiono za te pieniądze. Mateusz nie tylko podaje jego nazwę, przeznaczenie, jakie zamierzyli kapłani, ale także aktualną nazwę pola i jej pochodzenie. Cały opis wydarzeń poprzedzający przywołanie proroctwa akcentuje dwie rzeczy: srebrniki oraz kupno pola. Słowa „srebrniki” oraz „pole” pojawiają się w siedmiu na osiem zdań narracji.

Mateusz zamyka opowiadanie stwierdzeniem, że właśnie wówczas spełniły się słowa proroka. Jakie wydarzenia były tym spełnieniem? W podanym przez niego proroctwie nie tylko występują oba główne elementy opowiadania, srebrniki i pole. Jest ono wręcz podsumowaniem ostatniego wydarzenia fabuły, kupna Pola Garncarza za srebrniki, które wzięli arcykapłani. Właśnie po to ewangelista odszedł w Mt 27,3-10 od głównego wątku, losów uwięzionego Jezusa – żeby pokazać, jak bieg wypadków doprowadził do spełnienia się proroctwa o kupnie Pola Garncarza za srebrniki.